Pierwsze skojarzenia, jakie budzi Częstochowa, to kult maryjny. Miasto jest od wieków kojarzone z klasztorem na Jasnej Górze i znajdującym się tam cudownym obrazem Matki Boskiej. Miejsce to na stałe wpisało się w polską historię i symbolikę, między innymi za sprawą tzw. Cudu Jasnogórskiego, czyli udanej obrony przed wojskami szwedzkimi.

Oprócz dużego znaczenia dla osób religijnych, Częstochowa to także miasto będące pionierem europejskiej integracji i rozwoju współpracy z samorządami europejskimi. Za działalność na tym polu została dwukrotnie odznaczona, w tym w 1998 roku główną nagrodą Rady Europy - Prix de l'Europe.