Jasna Góra to zespół klasztorny zakonu paulinów w Częstochowie, który jest położony na wzgórzu o tej samej nazwie. Stanowi on jedno z ważniejszych miejsc kultu maryjnego w Polsce. Od wielu stuleci jest najważniejszym centrum pielgrzymkowym naszego kraju.

W klasztorze na Jasnej Górze znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej.

Historia Jasnej Góry zaczęła się w 1382 roku. Wtedy to książę Władysław Opolczyk sprowadził paulinów z Węgier do dawnego kościoła parafialnego. 9 sierpnia tego samego roku dokonał fundacji klasztoru jasnogórskiego.

Nazwa „Jasna Góra” pochodzi od macierzystego klasztoru św. Wawrzyńca na Jasnej Górze w Budzie, który był wcześniejszym domem paulinów. Wzięła się ona stąd , iż ta pierwotna paulińska placówka znajdowała się na jasnym wapiennym wzgórzu.

W 1384 roku do klasztoru w Częstochowie sprowadzono obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus, który podobno namalował św. Łukasz. Niedługo potem Jasna Góra zyskała rozgłos w całym kraju i stała się miejscem licznych pielgrzymek. W 1430 roku obraz Czarnej Madonny został uszkodzony w wyniku rozbójniczego najazdu. W Krakowie dokonano jego renowacji, która trwała aż 4 lata. W 1644 roku rozbudowano gotycką kaplicę NMP o trójnawowy korpus. W ciągu kolejnych 28 lat budowano jasnogórskie fortyfikacje.

W czasie potopu szwedzkiego próbowano opanować klasztor. Oblężenie Jasnej Góry trwało od 18 listopada do nocy z 26 na 27 grudnia 1655 roku. Przeor zakonu o. Augustyn Kordecki był nieugięty i odrzucał kolejne żądania o poddanie się twierdzy. Obrona klasztoru jasnogórskiego była triumfem w wymiarze religijno-symbolicznym.

1 kwietnia 1656 roku król Jan II Kazimierz Waza złożył śluby lwowskie. Rok później przybył na Jasną Górę i modlił się tu o uratowanie Rzeczpospolitej. Właśnie w tym dniu -16.03.1657 roku – doszło do skutecznej obrony Krosna przed wojskami Rakoczego. Dzięki temu zdarzeniu klasztor nabrał szczególnego znaczenia dla Polaków.

W sierpniu 1665 roku pod murami Jasnej Góry miała miejsce zwycięska bitwa rokoszan Jerzego Lubomirskiego z wojskami Jana Kazimierza.

8 września 1717 roku biskup chełmski Krzysztof Andrzej Jan Szembek dokonał koronacji jasnogórskiego obrazu.

Od 10 września 1770 roku do 18 sierpnia 1772 roku konfederaci barscy wraz z Kazimierzem Pułaskim na czele bronili klasztoru na Jasnej Górze przed wojskami rosyjskimi. Niestety po upadku konfederacji król Stanisław August Poniatowski ogłosił kapitulacje twierdzy, która przeszła w ręce Rosjan.

W czasie zaboru rosyjskiego klasztor poddawany był licznym represjom. Zajęto ziemskie dobra, ograniczono liczbę zakonników oraz rozgrabiono sanktuarium maryjne.

W czasie I wojny światowej twierdza jasnogórska została poddana okupacji austro-węgierskiej.

Okres II wojny światowej przyczynił się do zajęcia klasztoru przez hitlerowców. Mimo ścisłej kontroli zakonników, Jasna Góra stanowiła schronienie dla partyzantów i Żydów.

W sierpniu 1956 roku milion wiernych złożyło Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego, napisane przez Stefana Wyszyńskiego i wzorowane na ślubach lwowskich Jana II Kazimierza Wazy.

W 2005 roku obchodzono 350-lecie obrony Jasnej Góry.

Twierdza posiada mury, liczne bastiony (np. Bastion św. Rocha) i bramy (np. im. Jana Pawła II, Lubomirskich czy Matki Boskiej Bolesnej z wieńczącą ją Czarną Madonną).

Poszczególne elementy kościoła i klasztoru na Jasnej Górze były budowane w różnym czasie. Na ich terenie stoją: pomniki (Jana Pawła II i ojca Kordeckiego), jasnogórska wieża (wybudowana w latach: 1617-1622; obecnie mierząca 106,3 m.), pokoje królewskie, kruchta i kaplica św. Antoniego (z I poł. XVII w), bazylika z 1906 roku, Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej, Kaplica Pamięci Narodu im. o. Kordeckiego z XVII w., biblioteka, „Domy Muzykantów”, reflektarz, wieczernik (zbudowany w latach:1921-1927), Sala Maryjna, skarbiec.

Obecnym przeorem klasztoru jasnogórskiego jest Roman Majewski.